MIVB vernieuwt metrosignalisatie voor meer regelmaat en betrouwbaarheid

Metrolijn 1 's avonds onderbroken van 5 tot en met 22 augustus

25 juli 2024

De MIVB vervangt de signalisatie op metrolijnen 1 en 5. Deze werkzaamheden vereisen een onderbreking van het metroverkeer tussen Joséphine-Charlotte en Stokkel op weekdagen na 21 uur. Een vervangende busdienst brengt reizigers op hun bestemming. De nieuwe signalisatie van het CBTC-type (Communication Based Train Control) zal de organisatie van het metroverkeer betrouwbaarder en flexibeler maken voor meer passagierscomfort, terwijl een maximaal veiligheidsniveau behouden blijft.

De signalisatie is een complex communicatiesysteem waarmee sporen en metrostellen worden uitgerust om het metroverkeer veilig en efficiënt te kunnen organiseren. Het omvat seinen voor de bestuurders en kabels en antennes langs de sporen om elk stel op elk moment te kunnen lokaliseren. Het systeem zorgt ervoor dat metro’s niet te snel rijden of te dicht op elkaar volgen.

De bestaande signalisatie is in dienst sinds de opening van de metro in 1976 en heeft haar diensten bewezen. Het systeem is robuust, efficiënt en zeer veilig. Na bijna 50 jaar, is het echter tijd om de signalisatie te moderniseren en aan te passen aan de evolutie van het metroverkeer, met nieuwe stellen die dichter op elkaar moeten kunnen rijden. Met het bestaande systeem is het bijvoorbeeld niet mogelijk om het interval tussen twee stellen op het gemeenschappelijk traject van lijnen 1 en 5 nog te verkleinen. Met CBTC zal dat wel kunnen, in alle veiligheid.

Beperking metroverkeer lijn 1 op weekavonden

De uitrol van de nieuwe metrosignalisatie op de lijnen 1 en 5 ging van start in 2020. De installatie gebeurt voornamelijk 's nachts tussen 1 uur en 5 uur om de dienstverlening van de metro zo min mogelijk te verstoren. De interventies beperken tot nachtelijke periodes van 4 uur vraagt een minutieuze organisatie van het werk.

De installatie gaat nu de laatste rechte lijn in en vereist ook om de nieuwe CBTC-signalisatie te testen. Daarvoor volstaan de nachtelijke onderbreking niet langer. Daarom zal de metrodienst tijdelijk worden aangepast op lijn 1 tussen de haltes Josephine-Charlotte en Stokkel. Op weekavonden van 5 tot en met 22 augustus zal daar geen metro rijden na 21 uur. Reizigers kunnen gebruik maken van een pendelbus, die wordt verlengd tot Merode om de aansluitingen met lijnen 5, 7 en 25 te verzekeren. Om weekenduitstapjes te vrijwaren, rijden de metro's normaal op vrijdag-, zaterdag- en zondagavond.

Deze aanpassing van de dienst zal toelaten om de installatie van CBTC te versnellen. Afhankelijk van de resultaten van de uitgevoerde tests zal in het najaar een tweede fase van de werkzaamheden worden georganiseerd.

Een uitgebreid moderniseringsprogramma voor de metro

De installatie van CBTC past in een breder initiatief om het metronetwerk te moderniseren. Naast de nieuwe signalisatie gaat het ook om de aankoop van de nieuwe M7-metrostellen en het uitrusten van aanpassen van oudere metrostellen. De M7-stellen zijn standaard uitgerust met CBTC, bij de ‘Boa’s’ en oranje stellen is dat niet het geval.

Ondertussen is ruim de helft van de 43 bestelde M7-stellen geleverd en in dienst. 8 van de 21 Boa’s (M6) zijn al uitgerust met CBTC. In de tunnels is het traject tussen Sint-Guido en Erasmus al uitgerust met CBTC. Tussen de stations Aumale en Joséphine-Charlotte is de installatie aan de gang. In augustus volgt het stuk van station Gribaumont tot Stokkel. In september begint tot slot de voorbereiding voor de uitrusting van het stuk tussen Thieffry en Herrmann-Debroux.

De implementatie van CBTC vereist ook dat de dispatching nieuwe software krijgt voor het realtime beheer van eventuele verkeersincidenten. Naast de overstap naar een nieuw programma vereist dit training van het personeel en tal van testritten. Die worden georganiseerd op zondagochtend, het meest rustige moment van de week. De frequenties voor de reizigers kunnen dan wat hoger zijn dan normaal.

Hoe werkt CBTC?

De bestaande signalisatie werkt met vaste zogenaamde blokken of zones. Zolang een metrostel zich in een bepaald blok bevindt, kan de metro die daarop volgt, datzelfde blok niet betreden. Dit systeem garandeert een veilige afstand tussen twee treinen en voorkomt zo botsingen.

CBTC maakt komaf met het systeem van blokken en laat de treinen rechtstreeks met elkaar communiceren, zodat op elk moment geweten is hoeveel afstand er tussen twee stellen zit. Dit laat toe om metrostellen dichter op elkaar te laten rijden dan vandaag. Elk stel kan zo blijven rijden, terwijl op elk moment de minimale afstand tussen twee treinen gerespecteerd wordt.

Dit systeem zal op termijn toelaten om elke 2 minuten een metro te hebben, in plaats van 2 minuten en 30 seconden vandaag. Daarnaast is het systeem soepeler en flexibeler, waardoor het zich beter kan aanpassen aan de reële omstandigheden. Bij een incident of vertraging weet de dispatching precies waar de voertuigen zich bevinden. Bovendien maakt het feit dat de stellen zeer nauwkeurig kunnen worden opgevolgd, een betere spreiding mogelijk, waardoor de dienstverlening aan reizigers verbeterd kan worden.

CBTC biedt nog andere mogelijkheden, zoals een systeem voor communicatie met passagiers. Ook wordt het mogelijk om metro's in automatische modus te laten rijden.

“De installatie van de nieuwe CBTC-signalisatie is een groot project, cruciaal voor de toekomst van de metro”, zegt Brieuc de Meeûs, CEO van de MIVB. “Het gemeenschappelijke deel van de lijnen 1 en 5 raakt verzadigd tijdens de spits. Het is daarom van essentieel belang om concrete oplossingen aan te reiken om een antwoord te bieden op de uitdagingen van de komende jaren, met name op vlak van reizigersaantallen. CBTC zal onze reizigers ook meer comfort, regelmaat en betrouwbaarheid bieden.”

“Na de installatie zal de nieuwe signalisatie veel meer flexibiliteit en finesse bieden bij het beheer van het metroverkeer dankzij een kleinere afstand tussen de treinen en een nauwkeurigere kennis van hun locatie.”, zegt programmadirecteur voor de modernisering van de metro Marleen Telemans. “Voor reizigers zal dit resulteren in regelmatigere intervallen tussen de metro’s, vlottere oplossing van incidenten of zelfs hogere frequenties. ”

Meer informatie over CBTC en een video explainer zijn beschikbaar op MIVBStories, de blog van de MIVB.