includo: de MIVB begeleidt 300 daklozen op haar net
Het sociale team treedt in contact met thuislozen en drugsverslaafden in de metrostations
2 december 2025
Eén jaar na haar oprichting heeft het sociale team includo al zowat 5.700 bezoeken uitgevoerd en ongeveer 300 personen intensief opgevolgd. Het gaat om mensen die hun toevlucht zoeken in de Brusselse metrostations. Ondanks deze positieve cijfers is het meer dan ooit nodig om globale oplossingen te bieden voor de toegenomen bestaansonzekerheid en het aantal mensen dat in de hoofdstad dakloos is of in een precaire woonsituatie leeft.
De dienst includo, die haar inspiratie vond bij de RATP – de Parijse vervoersmaatschappij – heeft als opdracht de reiservaring voor alle reizigers te verbeteren en bijstand te verlenen aan daklozen en druggebruikers die hun toevlucht zoeken in de metrostations.
Eén jaar na de start van de activiteiten is het resultaat duidelijk: de aanwezigheid van includo maakt een verschil voor de reizigers, de MIVB-werknemers, de kwetsbare personen en de partners van de verenigingen. Toch blijft het actieterrein van de dienst beperkt door het gebrek aan plaatsen in opvangstructuren. Dat maakt duurzame oplossingen en gezamenlijke inspanningen van alle betrokken actoren en instanties des te belangrijker.
includo in enkele cijfers
Tussen 1 november 2024 en 31 oktober 2025 :
• 362 dagen actief
• 1.059 shifts
• 5.691 bezoeken
• 24 stations aangeduid als prioritair, daar komt gemiddeld om de 48 u een ploeg langs
• +/- 300 personen intensief opgevolgd
• 334 begeleide en niet-begeleide doorverwijzingen voor overnachtingen, om uit te rusten, voor verzorging of dagopvang
• 265 overnachtingen, wetende dat includo afhankelijk is van het aantal beschikbare plaatsen in de verschillende opvangplaatsen
Achter deze cijfers schuilt vooral een menselijke missie die wordt gedragen door geëngageerde vrouwen en mannen. Een gesprek, een kop koffie, een muts geven, ... allemaal dagelijkse gebaren waarmee ze een band scheppen.
Doorverwijzen naar bevoegde verenigingen
De dienst includo van de MIVB, sinds 1 november 2024 actief op het terrein, is ontstaan als antwoord op de forse stijging van het aantal daklozen en personen met een verslaving in de openbare ruimte en ook op het openbaar vervoer. Het team bestaat uit 23 maatschappelijke helpers en 3 proximity managers, onder leiding van een dienstverantwoordelijke, en beschikt over twee bussen en een bestelwagen die zijn ingericht voor de opvang van de mensen die ze begeleiden.
Haar missie bestaat erin om daklozen of mensen met een precaire woonsituatie en/of drugsverslaafden, vooral in de metro- en premetrostations, naar de juiste hulp te leiden. Zo vormt ze een belangrijke schakel tussen dit publiek en de verenigingssector, die deze mensen in grote bestaansonzekerheid kan ondersteunen. includo vervangt de verenigingen op het terrein dus niet, maar werkt nauw met hen samen.
Sociale en veiligheidsgerichte aanpak
Door de toename van het aantal daklozen en drugsverslaafden op het metronet stelde de MIVB aan de Brusselse regering een nieuwe aanpak voor die zowel sociaal als veiligheidsgericht is. Die is geïnspireerd op het model van de Recueil Social van de Parijse metro, die intussen 30 jaar bestaat.
De sociale hulpdienst includo is aanwezig op het net van 6 uur tot 2 uur ’s nachts en zorgt voor een eerstelijnsbegeleiding richting hulpstructuren, met name die van het gewestelijk SubLINK-netwerk. Ze werkt nauw samen met de veiligheids- en terreinploegen om haar missie goed uit te voeren. Parallel hiermee heeft de MIVB een veertigtal extra veiligheidsagenten aangeworven, die specifiek worden ingezet voor de beveiliging van de stations.
Veilige en degelijke slaapplaats
Metrostations zijn geen geschikte en waardige plaats om daklozen onder te brengen. Ze beschikken niet over de sanitaire voorzieningen en infrastructuur die nodig zijn voor een menswaardige en veilige opvang. De aanwezigheid van thuislozen en mensen met een verslavingsproblematiek houdt zowel voor henzelf als voor de reizigers op het openbaar vervoer gevaren in. Druggebruik kan leiden tot onvoorspelbaar en gewelddadig gedrag. Bovendien durven mensen die onderdak zoeken in de stations zich wel eens in technische lokalen of in de tunnels te begeven, met alle risico’s op elektrocutie en andere gevaren van dien.
Het is dan ook cruciaal dat mensen zonder woning - mannen, vrouwen en kinderen - toegang hebben tot een plek waar ze de nacht kunnen doorbrengen. Dat is ook de boodschap van Samusocial in een recente campagne die ook zichtbaar was op het openbaar vervoer.
Opleiding op maat
De includo-medewerkers hebben een opleidingstraject van negen weken gevolgd, met zowel interne opleidingen bij de MIVB als externe bij partners zoals DUNE, Straatverplegers, Diogenes en Bruss’Help. Ze verrichtten ook terreinbezoeken en woonden presentaties bij in verschillende organisaties die gespecialiseerd zijn in de opvang van specifieke doelgroepen, zoals Samusocial, GATE (een risicobeperkende gebruiksruimte), het Transit-centrum, Medibus en DoucheFLUX.
In de loop van volgend jaar krijgen de includo-medewerkers bijkomende opleidingen, onder meer om hun kennis en vaardigheden rond verslavingsproblematiek en mentale gezondheid te versterken. Ze zullen ook deelnemen aan supervisieworkshops. Deze collectieve, omkaderde en vertrouwelijke uitwisselingssessies hebben verschillende objectieven: afstand nemen van situaties op het terrein, ervaringen en emoties delen, relationele en professionele vaardigheden versterken, professioneel gedrag en langdurig engagement ondersteunen en psychische uitputting bestrijden.
Dakloosheid stijgt in Brussel
Het aantal daklozen is de voorbije jaren sterke gestegen in Brussel. Bij de laatste telling van Bruss’Help in november 2024 werd een groei met 25 % vastgesteld van het aantal dak- en thuislozen in het Brussels Gewest (bijna 10.000 mensen meer dan in 2022). Ook de veiligheidsdispatching van de MIVB stelt dezelfde evolutie vast: sinds 2023 stijgt het aantal meldingen over de aanwezigheid van mensen op de dool op het net jaarlijks met gemiddeld 17 %.
“Het sociale hulpteam includo verricht onmisbaar werk, dat de opdrachten van de veiligheidsagenten en de verenigingen op het terrein aanvult. Maar hoe waardevol het werk van al deze teams ook is, het kan alleen echt zijn effect hebben als er voldoende opvangplaatsen zijn voor de mensen in nood op het net. Daarvoor zijn krachtige maatregelen nodig vanwege de bevoegde overheden, om duurzame oplossingen te bieden voor de daklozenproblematiek in Brussel.”
